Από τα υδάτινα όρια του Βάλτου βρίσκουμε γεύσεις και φωτογραφίες για να σας ταξιδέψουμε και ιστορίες τόπων και ανθρώπων να σας διηγηθούμε!

Από τα ψηλά βουνά του Ορεινού Βάλτου με τις απότομες πλαγιές και τα πυκνά δάση έως τον γαλήνιο Αμβρακικό κόλπο, ο Βάλτος περιμένει να εξερευνήσετε τη φύση του και να γνωρίσετε τους ανθρώπους του!

  
Αρματολοί που έδειξαν τον δρόμο για το ‘21!

Αρματολοί που έδειξαν τον δρόμο για το ‘21!

Η μεγάλη εξέγερση του 1769-1770, η έξοδος προς την περιοχή του Βάλτου και οι σκληροτράχηλοι ήρωες που φοβέριζαν τους Τούρκους και από τα τέλη του 18ου αιώνα προετοίμαζαν το κλίμα για την 25η Μαρτίου.

Το περίφημο δημοτικό τραγούδι «Κάτω στου Βάλτου τα χωριά» έχει να κάνει με πραγματικά περιστατικά, που ακολούθησαν τα Ορλωφικά, τη μεγάλη εξέγερση του 1769 - 1770.
Ξεσηκωμένοι αρματολοί της Ρούμελης αποκλείστηκαν ύστερα από την αποτυχία του κινήματος στο Αιτωλικό. Αντεξαν τρεις ολόκληρους μήνες και κατόπιν επιχείρησαν έξοδο προς την περιοχή του Βάλτου.
Η σύγκρουσή τους με τα αποσπάσματα Τούρκων και Αλβανών υπήρξε σφοδρή.
Σώθηκαν μονάχα οι καπετάνιοι με τους ψυχογιούς τους, καμιά εικοσαριά όλοι κι όλοι: Ζίδρος, Λάζος, Μπλαχάβας, Λάπας, Μπουκουβάλας, Σταθάς, Βαρνακιώτης, Γρίβας, Κοντογιάννης, Συκάδες.
Ο Μπλαχάβας υπήρξε από τις μαρτυρικές φυσιογνωμίες του κλεφταρματολισμού. Πίστεψε τις διαβεβαιώσεις του Αλή Πασά για αμνηστία και τον επισκέφθηκε.
Εκείνος τον έκλεισε στη φυλακή και τον βασάνιζε τρεις μήνες για να μαρτυρήσει τους συνεργάτες του. Εκείνος δεν μαρτύρησε και εκτελέστηκε.
Οι καπετάνιοι αυτοί δεν θέλησαν να καταφύγουν στα Επτάνησα.
Συμφώνησαν να σπεύσουν χωρίς αναβολή προς τα Αγραφα και το Ξερόμερο, που ήταν οι τόποι τους, και να προξενήσουν τρόμο στους Τουρκοκοτζαμπάσηδες.
Επειτα, μαζεύοντας νέους συντρόφους, θα ζητούσαν τα αρματολίκια τους.
Η παράτολμη επιχείρηση πέτυχε. Οι αρματολοί στερεώθηκαν πάλι στα καπετανάτα τους και στα κατοπινά χρόνια βγήκε το χορευτικό αυτό τραγούδι για τα παλικάρια, που «κάθονται και τρων και πίνουν/ και την Αρτα φοβερίζουν».
Από τα τέλη του 18ου αιώνα ακόμα, ο ελληνικός χώρος είναι καζάνι που βράζει. Τον τόνο δίνουν κλέφτες και αρματολοί, άνθρωποι που είχαν δικούς τους άγραφους νόμους, σχεδόν πρωτόγονους. Η φήμη αυτών των σκληροτράχηλων ηρώων έφτασε στις μέρες μας εξαγνισμένη.
Ο Κατσαντώνης παρουσιάζεται πια αγνός και τίμιος, αντίθετα με τους αντιπάλους του Τούρκους, αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό. Γιατί δεν πρέπει να διαφεύγει, ποιος ήταν πραγματικά ο Κατσαντώνης, όπως και οι άλλοι πολέμαρχοι του καιρού του.
Κλέφτης, σκληρός και εκδικητικός. Ο Μακρυγιάννης που ήταν παιδί τα χρόνια της δράσης του, γράφει στα Απομνημονεύματά του: «Τέτοιον τυραγνισμόν δεν ήξεραν να κάνουν ούτε οι Κατσαντωναίοι όπου ‘ταν λησταί».

Ο Νικοτσάρας
Ο πειρατής που ξέφυγε από την παγίδα του Αλή


Ο Νικοτσάρας, γιος του Τσάρα, γεννήθηκε στα Γιαννωτά Ελασσόνας το 1770. Ηταν 18 ετών, όταν κάποιος Βλαχοθόδωρος δολοφόνησε τον πατέρα του από αντιζηλία για το αρματολίκι.

Ο Αλής είχε τότε διορίσει Αρβανίτες δερβέναγες στον Ολυμπο. Οι αρματολοί πήραν γρήγορα πίσω τα παλιά τους αρματολίκια, όταν το 1798 ο Αλής είχε εκστρατεύσει ενάντια στον Πασβάνογλου, πασά του Βιδινίου, στη σημερινή Βουλγαρία. Ο Νικοτσάρας στο αρματολίκι του δεν θα μείνει περισσότερο από έναν χρόνο. Βγαίνει πειρατής στο Αιγαίο με ορμητήριο τη Σκιάθο. Προσεγγίζει το Αγιο Ορος, απειλεί τα Αμπελάκια Θεσσαλίας, αλλά συμφιλιώνεται πρόσκαιρα με τον Αλή και τον επισκέπτεται στα Ιωάννινα.

Καταφύγιο
Ο δόλιος σατράπης προσπαθεί να τον παγιδέψει, αλλά εκείνος καταφέρνει να διαφύγει. Περνά στον Βάλτο και βρίσκει καταφύγιο στον αρματολό Καραΐσκο, πατέρα του Γιου της Καλογριάς. Το 1807 βγαίνει πάλι πειρατής. Είναι η εποχή ενός νέου ρωσοτουρκικού πολέμου και ο ναύαρχος Σινιέβιν βρίσκεται στο Αιγαίο.
Προτρέπει τους αρματολούς να κινηθούν εναντίον των Οθωμανών. Αλληλογραφεί με τον Νικοτσάρα και τον παροτρύνει να εκστρατεύσει στη Βλαχία, ώστε να ενωθεί με τον Ρωσικό Στρατό.
Ο Νίκος το επιχείρησε. Αποβιβάστηκε με τα παλικάρια του στον Σταυρό Χαλκιδικής και κατευθύνθηκε προς τη Ζίχνα, με σκοπό να διασχίσει την Ανατολική Μακεδονία.
Συνάντησε ισχυρή αντίσταση και από τους 320 άνδρες του παραδόθηκαν οι 120, που ήταν Τουρκαλβανοί.
Στον γυρισμό βρίσκει πάλι αντίσταση στον Στρυμόνα, στη γέφυρα κοντά στο Πράβι (σήμερα Ελευθερούπολη).
Καταφέρνει να διασπάσει τις γραμμές του αντιπάλου και με 60 συντρόφους βρίσκει καταφύγιο στο Αγιο Ορος. Σκοτώθηκε το 1807 κοντά στο Λιτόχωρο.

Ο Κατσαντώνης
Εξαγριώνει τον Αλή και ξεσηκώνει άλλα παλικάρια


Ο Κατσαντώνης προερχόταν από οικογένεια Σαρακατσάνων ποιμένων. Γεννήθηκε στα Αγραφα, πιθανώς στο Μύρεσι, γύρω στα 1775.
Το 1802 έχει κιόλας σμίξει με τον αρχικλέφτη Δίπλα, που του παραχωρεί την αρχηγία. Τον επόμενο χρόνο σκοτώνει τον δερβέναγα Ιλιάσμπεη, πράγμα που εξαγριώνει τον Αλή Πασά. Ο τύραννος των Ιωαννίνων συλλαμβάνει και εξοντώνει τους γονείς του Κατσαντώνη. Αναλαμβάνουν να τον κυνηγήσουν άλλοι Αρβανίτες οπλαρχηγοί, με πρώτο τον Γιουσούφ Αράπη, αλλά χωρίς επιτυχία.
Ο Κατσαντώνης απλώνει τη δράση του, συνεργάζεται με τον Κίτσο Μπότσαρη και προσπαθεί να ξεσηκώσει τους αρματολούς εναντίον του Αλή. Το 1806 αυτός ή κάποιο από τα παλικάρια του, πιθανότατα ο Καραϊσκάκης, σκοτώνει τον Βεληγκέκα, Αρβανίτη δερβέναγα, περίφημο για την ανδρεία του.
Το 1807 ο Καποδίστριας καλεί τον Κατσαντώνη στη Λευκάδα. Τα Επτάνησα βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο και ο Αλής κινείται απειλητικός εναντίον τους. Για την άμυνά τους, ο Καποδίστριας θέλει να προσελκύσει τη μέγιστη δύναμη αρματολών και κλεφτών.
Ο Κατσαντώνης, που τώρα βρίσκεται στο απόγειο της δόξας του, ανταποκρίνεται στο κάλεσμα. Στη γέφυρα του Μανώλη, στα όρια Βάλτου και Αγράφων, συγκρούεται με δυνάμεις του Αλή. Στη μάχη σκοτώνεται ο Δίπλας, αλλά εκείνος θα περάσει.
Υστερα από την επιτυχημένη άμυνα της Λευκάδας επιστρέφει στη Ρούμελη με αφυπνισμένη την εθνική του συνείδηση. Ολόκληρη η Βαλκανική βρίσκεται σε αναταραχή. Οι Σέρβοι έχουν ξεσηκωθεί και ο ρωσικός στόλος πλέει στο Αιγαίο. Τότε είναι που ο Νικοτσάρας επιχείρησε την περίφημη εκστρατεία του στη Βλαχία. Κατσαντώνης, Νικοτσάρας, Κίτσος Μπότσαρης και Θοδωράκης Κολοκοτρώνης είχαν στενές επαφές.
Το 1808 ο Κατσαντώνης αρρωσταίνει από ευλογιά. Κρύβεται σε μια σπηλιά κοντά στο Μοναστηράκι Αγράφων και συλλαμβάνεται με προδοσία. Μαζί αιχμαλωτίζεται και ο αδελφός του Γιώργος Χασιώτης. Σέρνονται στα Ιωάννινα, όπου ο Αλή Πασάς θα τους θανατώσει με φρικτά βασανιστήρια.

Ο Γ. Μπουκουβάλας
Το φόβητρο των τυράννων
Το φόβητρο των μουσουλμάνων Αλβανών υπήρξε ο Γιάννης Μπουκουβάλας, από τους σημαντικότερους καπετάνιους του 18ου αιώνα. Γεννήθηκε το 1700 στον Βάλτο και πέθανε το 1782 στην Πάργα. Οι Μπουκουβαλαίοι πήραν μέρος στα Ορλωφικά. Είχαν μάλιστα προκαταρκτικές επαφές με τους Ρώσους για τον αριθμό των ανδρών, που είχαν τη δυνατότητα να παρατάξουν.
Υστερα από την ατυχή έκβαση του κινήματος, κατόρθωσαν να ξαναπάρουν τα αρματολίκια τους, τρομοκρατώντας τους Τούρκους και τους κοτζαμπάσηδες. Το ίδιο έκαναν και άλλοι αρματολοί, που ξεσηκώθηκαν τότε, Ζίδρος, Λάπας, γερο- Βλαχάβας, Λάζος. Μετά τον θάνατό του, η οικογένεια δεν μπόρεσε να κρατήσει για πολύ το αρματολίκι. Αντιστάθηκε στον Αλή, όμως το 1807 αναγκάστηκε να προσκυνήσει, χωρίς να πετύχει το αποτέλεσμα που ήθελε.

Οι Κολοκοτρωναίοι
Από τον Τριανταφυλλάκο στον Γέρο του Μοριά


Από τις περισσότερο ονομαστές οικογένειες της κλεφτουριάς είναι οι Κολοκοτρωναίοι. Στον ασταμάτητο πόλεμο με τους Τούρκους έχασαν τη ζωή τους 70 Κολοκοτρώνηδες.
Γενάρχης της ιστορικής οικογένειας θεωρείται ο Τριανταφυλλάκος Τζεργίνης (ή Τσεργίνης), που έζησε τον 16ο αιώνα και είχε καταφύγει στο Λιμποβίσι της Αρκαδίας μετά την καταστροφή του χωριού του από τους Οθωμανούς.
Ο δισέγγονος του Τριαντάφυλλου, Γιάννης Τσεργίνης, άλλαξε το επώνυμό του σε Μπότσικα, επειδή ήταν μικροκαμωμένος και μαυριδερός.
Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης αναφέρει στα απομνημονεύματά του για την προέλευση του ονόματός του τα εξής: Ενας Αρβανίτης είδε τον Γιάννη, γιο του Μπότσικα, και είπε: «Βρε, τι μπιθεκούρας είναι αυτός», δηλαδή ότι οι γλουτοί του ήταν σαν κοτρώνια.
Ο Κωνσταντής, πατέρας του Θοδωράκη Κολοκοτρώνη, είχε το αρματολίκι της Κορίνθου. Ηταν τόσο ονομαστός, που οι Αλβανοί μισθοφόροι των Τούρκων είχαν όρκο: «να μην γλιτώσω από το σπαθί του Κολοκοτρώνη».
Οταν το 1769 ρωσικά στρατεύματα υπό τον ναύαρχο Ορλώφ αποβιβάστηκαν στην Πελοπόννησο, ο Κωνσταντής πολεμούσε και η έγκυος γυναίκα του είχε βρει καταφύγιο στα βουνά. Εκεί στις 3 Απριλίου 1770 γέννησε τον κατοπινό Γέρο του Μοριά, κάτω από ένα δέντρο στο Ραμοβούνι της Μεσσηνίας.
Μετά την αποχώρηση των Ρώσων από την Πελοπόννησο, οι Τουρκαλβανοί επιδόθηκαν σε όργιο σφαγής και καταλεηλάτησης του ντόπιου πληθυσμού, χωρίς να σταματούν ούτε μπροστά σε οθωμανικά σπίτια.
Μπροστά στην κατάσταση που είχε δημιουργηθεί, ο σουλτάνος έστειλε στρατό με επικεφαλής τον Καπουδάν πασά Χασάν Τζελαϊδή. Εκείνος εξόντωσε τα αρβανίτικα τμήματα των ατάκτων, συμμαχώντας με τους Ελληνες κλέφτες και αρματολούς.
Αμέσως μετά στράφηκε εναντίον των περιστασιακών συμμάχων του. Αποβιβάστηκε στο Μαραθονήσι (σήμερα Γύθειο) και κατευθύνθηκε προς τη Μάνη, όπου βρίσκονταν οι Κολοκοτρωναίοι.
Ο Κωνσταντής Κολοκοτρώνης και ο κουμπάρος του Παναγιώταρος Βενετσανάκης μαζί με 160 παλικάρια και τις οικογένειές τους ταμπουρώθηκαν στους πύργους τους, στην Καστάνια.

Σθεναρή άμυνα
Δώδεκα μέρες αμύνονταν. Οι ενισχύσεις, που ζήτησαν από τον κατοπινό μπέη της Μάνης, Τζανέτο Καπετανάκη Γρηγοράκη, δεν έφτασαν ποτέ λόγω της προσωπικής έχθρας του Γρηγοράκη με τον Παναγιώταρο.
Στην απελπισμένη έξοδο που επιχείρησαν, οι περισσότεροι από τους πολιορκημένους έπεσαν, μαζί και οι δύο αρχηγοί τους.
Μεταξύ εκείνων που σώθηκαν, ήταν η γυναίκα του Κωνσταντή, που ντυμένη άντρας κατάφερε πολεμώντας να μείνει αβλαβής με τα δύο από τα έξι παιδιά της, μια κόρη και τον μικρότερο γιο, τον Θοδωρή.

Ο πατέρας Ανδρούτσος
Απέκτησε μεγάλη φήμη ως κλέφτης με δράση στη Στερεά


Ο Ανδρέας Ανδρούτσος πέθανε στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης στα 1797, όταν ο γιος του Οδυσσέας δεν ήταν ούτε 10 χρόνων. Γεννήθηκε το 1752 στο αλβανόφωνο χωριό Λιβανάτες, από πατέρα χωρικό, ονόματι Μπουρούση. Εδρασε στην Ανατολική Στερεά και απόκτησε μεγάλη φήμη. Εφτασε, αν και κλέφτης, να συγκρουστεί με τον διαβόητο Αλβανό αρχιληστή Ντελή Αχμέτη.
Το 1786 οι δυο τους συμφιλιώθηκαν και επιχείρησαν την περίφημη επίθεση εναντίον της Λιβαδειάς, όταν οι δημογέροντες δεν ήθελαν να δώσουν στον Ανδρούτσο το αρματολίκι. Λίγο πριν την επίθεση αυτή είχε παντρευτεί στη βενετοκρατούμενη Πρέβεζα την Ακριβή Τσαρμπαλά. Εκεί κατέφευγε μετά από κάθε επιχείρηση, προκαλώντας τις έντονες διαμαρτυρίες των Τούρκων. Το 1787 βρίσκεται στη Σαραγόσα της Ισπανίας. Εκεί συναντά τον Ρώσο ναύαρχο Ιψον, που τον πείθει να συγκεντρώσει στρατιώτες και να πολεμήσει τους Τούρκους. Ετσι επανέρχεται στη Ρούμελη, αλλά θα ηττηθεί σε μάχη κοντά στη Ναύπακτο.
Το 1790 ο Ανδρούτσος βρίσκεται μαζί με τον Λάμπρο Κατσώνη. Το 1791 επαναλαμβάνει τις επιδρομές του στη Στερεά. Τον επόμενο χρόνο ξανασμίγει με τον Κατσώνη, αλλά μετά τη συντριβή τους στο Πόρτο Κάγιο της Μάνης καταφέρνει να φτάσει πάλι στην Πρέβεζα. Αυτή τη φορά οι Βενετσιάνοι δεν του προσφέρουν άσυλο. Αναγκάζεται να μπαρκάρει για τη Ρωσία. Φτάνει στο Σπαλάτο (σήμερα Σπλιτ) της Δαλματίας. Τον συλλαμβάνουν οι Βενετσιάνοι, τον ανακρίνουν και τον παραδίδουν στους Τούρκους, παρά τα διαβήματα του Ρώσου προξένου.

Πηγή: www.ethnos.gr
Περισσότερη ιστορία του Βάλτου εδώ: Ιστορία & Πολιτισμός

Αρματολοί που έδειξαν τον δρόμο για το ‘21!

Δημοσιεύθηκε στις 2016-03-24

Περισσότερα σχετικά με: Ιστορία